Menstruele migraine is de meest heftige migraine vorm met aanvallen steeds vanaf cyclusdag 26 tot aan de 3e dag van de menstruatie (dwz tot cyclusdag 3 van de daaropvolgende menstruatie cyclus). Deze aanvallen duren langer en zijn lastiger te bestrijden dan andere migraine aanvallen. Het is een invaliderende aandoening, die wordt onderkend, deels omdat vrouwen er niet mee naar de dokter gaan. Bij meer dan 10 hoofdpijndagen per maand dreigt overgebruik van pijnstillers. Er ontstaat verlies van levenskwaliteit en productiviteit.

De Internationale Classificatie van Hoofdpijnen (ICHD-3β, 2013) kent de volgende 3 vormen:

  1. Pure Menstruele Migraine: aanvallen uitsluitend vanaf cyclusdag 26 tot cyclusdag 3
  2. Menstruatie gerelateerde Migraine: als onder 1 maar ook aanvallen tussen de bloedingen
  3. Non-menstruele Migraine: aanvallen zonder koppeling aan de menstruatie cyclus

Reguliere behandeling

Menstruatie gerelateerde migraine komt het meest voor, en wordt door hoofdpijn neurologen net als iedere andere migraine behandeld:

  • Leefstijl, regelmaat in dagelijks ritme van werken, slapen, activiteiten; verder gezonde voeding, sporten, niet roken, geen alcohol, geen stress etc
  • Aanvalsmedicatie zoals pijnstillers, triptanen en medicijnen tegen misselijkheid
  • Preventieve medicijnen bijvoorbeeld tegen hoge bloeddruk, depressie of epilepsie, en botox, waarmee migraine aanvallen voorkomen kunnen worden

Hormonale aanpak

De koppeling van migraine aanvallen aan de hormonale cyclus maakt een aanpak langs die weg logisch en voor velen mogelijk. Vrouwen krijgen het advies van de neuroloog om hormonale veranderingen te vermijden, daarvoor is hormonale medicatie nodig. Bewijs van werkzaamheid komt uit kleine studies, de hinder, de pijn, het aantal aanvallen en hoofdpijndagen kunnen meer dan gehalveerd worden. Vergeleken met nep-medicijnen kan de productiviteit op het werk toenemen, evenals deelname aan sociale activiteiten. In 2018 zijn hierover internationale aanbevelingen gepubliceerd. In Nederland is onder neurologen behoefte aan meer onderzoek naar de hormonale aanpak als preventie van menstruatie gerelateerde migraine, voordat deze behandelingen algemeen geaccepteerd worden. Gynaecologen hebben richtlijnen waarmee zij klachten door hormonale aandoeningen kunnen verlichten.

Immunologische behandeling

Tijdens migraine aanvallen blijkt het Calcitonine-Gene-Related Peptide (CGRP) in het bloed verhoogd. Dit eiwit is betrokken bij het ontstaan van de heftige migraine hoofdpijn. Speciaal tegen dit CGRP zijn antilichamen ontwikkeld die migraine aanvallen helpen voorkomen. Vergeleken met de reguliere preventieve behandelingen zijn CGRP remmers net zo werkzaam maar hebben minder bijwerkingen. De lange termijn effecten zijn nog onbekend. In theorie kan osteoporose oftewel botontkalking ontstaan. CGRP remmers zijn duur (kosten ongeveer € 7000,00 per persoon per jaar) en worden in Nederland alleen vergoed voor sommige mensen met chronische migraine en meer dan 15 dagen hoofdpijn per maand waarvan meer dan 8 dagen migraine. Vrouwen met menstruatie gerelateerde migraine komen er niet voor in aanmerking.

Counseling gesprek op de FeM-poli over hormonale opties: voor wie?

Wij hebben in de afgelopen 15 jaar veel ervaring opgedaan bij vrouwen met menstruatie gerelateerde migraine die:

  • onvoldoende resultaat hebben van reguliere migraine behandelingen of deze niet goed verdragen, of teveel pijnstillers gebruiken 
  • vanwege de beperkingen door de maandelijkse aanvallen niet naar behoren kunnen functioneren in werk of gezin
  • verergering ervaren van de migraine aanvallen in de levensfase rond de overgang
  • ook hinder hebben van andere aandoeningen van de hormonale cyclus
  • zwangerschap overwegen of na een bevalling of miskraam vragen hebben over medicijngebruik
  • na operatie plots in de overgang kwamen of een zgn chirurgische menopauze overwegen

Wij leveren maatwerk: na uitgebreide inventarisatie van uw klachten, voorgeschiedenis, wensen en persoonlijke voorkeur, en een nauwkeurige registratie van de klachten gedurende twee maanden kunnen wij de meest passende behandeling voorstellen. Wij evalueren stapsgewijs samen met u de resultaten en kunnen zo nodig de behandeling individueel aanpassen.

Afspraak maken? Ga door naar het contactformulier

Multidisciplinaire samenwerking

Menstruatie gerelateerde migraine kan ingrijpende gevolgen hebben in alle levensfasen, maar vooral  in de aanloop naar de overgang als de aanvallen vaker en minder voorspelbaar optreden. Samenwerking tussen verschillende specialisten is soms nodig. De neuroloog kan onderzoek doen naar andere oorzaken van de hoofdpijnen. De gynaecoloog kan hormonaal ingrijpen, onderscheid maken met andere hormonale aandoeningen of adviseren bij gynaecologische problemen.

Bekijk hier de internet versie van de voorlichtingsfilm die wij maakten in samenwerking met neurologen van de Vereniging Nederlandse Hoofdpijn Centra, medewerkers van de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijn Patiënten, de Werkgroep Menopauze van de NVOG en de patiënte die haar verhaal wilde delen. Productie: Dorothée Forma, Forma Productions © 2012 IM Pinas

Op het internationale congres van de ESSM in Nice (2017) ontvingen wij de Best Poster Award voor onze bijdrage: ‘Sexual Functioning and Menstrual Pattern Migraine – pilot study on effects of Hormonal Intervention during Menopause Transition’ C. Otten & IM Pinas

Referenties

  • S Sacco et al. Effect of exogenous estrogens and progestogens on the course of migraine during reproductive age: a consensus statement by the European Headache Federation (EHF) and the European Society of Contraception and Reproductive Health (ESCRH). The Journal of Headache and Pain (2018) 19:76
  • Otten C & IM Pinas. Sexual functioning in women with menstrual pattern migraines. Proceedings 19th Congress of the European Society for Sexual Medicine (ESSM), Nice February 2017. In The Journal of Sexual Medicine April 2017 Volume 14, Issue 4, Supplement, Page e112. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.jsxm.2017.03.089
  • IM Pinas. Migraine en Zwangerschapscomplicaties: bloeddrukmeting belangrijke signaalfunctie. Hoofdzaken 2019
  • IM Pinas, HR Franke en EGM Couturier. Managing Menstrual Migraine: a role for the gynecologist. Oral presentation at the 18th World Congress on Controversies in Obstetrics, Gynecology & Infertility (COGI), October 2013, Vienna, Austria

Kijk ook op www.hormonalemigrainezorg.nl